WERKGROEP VAARKWALITEIT
De werkgroep Vaarkwaliteit heeft contacten met Provincie, Waterschap en Gemeente voor wat betreft de vaarkwaliteit van het Oldambtmeer. Met name de waterplanten die belangrijk zijn voor de waterkwaliteit maar geven ook veel overlast bij het varen in de zomer. Het vinden van de juiste balans is voor alle partijen erg belangrijk.
​
Meer informatie over wie er lid zijn van deze werkgroep en beschibare posities, kunt u vinden op de pagina 'Werkgroepen'.
​
Onderstaand ziet u het laatste nieuws van deze werkgroep en waar zij mee bezig zijn.
Updates
​
8 februari 2024 Verslag bespreking met Harkboot.
​
Inleiding:
​
Deze bijeenkomst ontstond naar aanleiding van het gesprek met Waterschap Hunze en Aa’s, die aangaf open te staan voor een harkproef en daarop volgde deze afspraak met Harkboot (Roden)
Harkboot is al heel ver met certificering en wil daarmee o.a. voorkomen dat beunhazen de markt verzieken. Het certificaat waar het bij harken om gaat is: CWA 17916
Ze zijn winnaar van de NEN Innovation Award 2021
Methode:
De gecertificeerde methode gaat globaal als volgt: Men harkt en onder de hark wordt water gespoten die de wortels schoonspuit.
Op de vraag hoelang de planten weg blijven is niet helemaal een eenduidig antwoord te geven. Dit hangt van het type plant af. Maar Harkboot adviseert om op dezelfde plaats 2 a 3 keer te maaien wanneer dat nodig blijkt.
Harkboot meent dat hun methode veel effectiever is omdat zij de planten met wortel en al weg nemen en uit het water halen. Bij maaien blijven de resten liggen waarmee de plantengroei ook weer bevorderd wordt.
Quote: “ Maaien wordt meer, harken wordt minder.”
Hoe werkt de harkboot:
https://www.rtvnoord.nl/nieuws/184174/nieuw-wapen-tegen-woekerende-waterplant-de-harkboot
“De door Leon Sterk ontwikkelde methode werkt als volgt: een boot voorzien van een soort zeef schept het bovenste deel van de waterplanten uit het water. Daarna volgt de harkboot, die de rest van de plant uit de bodem loswoelt. Die resten komen boven drijven, waarna de eerste boot nog eens langskomt om de laatste resten te verzamelen. “
Harkboot doet onderzoek voor dat ze maaien. Als het water dood is wordt er niet gemaaid. Dit is onderdeel van hun kwaliteitsmanagementsysteem. Dit is één van de dingen die men moet beseffen als men aanbesteed zonder de genoemde kwaliteitseisen. Zie inleiding WA 17916.
Pilot
Voor een proef (pilot) staat Harkboot open.
Besproken is de locatie (nabij ‘t Riet) die is ook aangewezen door het Waterschap Hunze en Aa’s. Wij BB zouden liever een andere plek willen, bijvoorbeeld daar waar gezeild wordt of in de vaargeul. Wellicht later.
Harkboot meent dat deze plek geschikt is voor een proef. Zij willen wel weten wat er precies voor planten inzitten.
Om een beeld te geven hoe effectief het harken is. Harkboot heeft het kanaal van 25 km van Orvelte tot aan ‘t Haantje geharkt en daarna hoefden ze maar per jaar enkele stukken van 5 km te doen om het op niveau te houden. Dit stuk is uitgevoerd voor ongeveer 200.000 euro, maar deze prijs is afhankelijk van meerdere factoren.
Kosten
De prijs van het harken is meer dan maaien, men spreekt zo’n beetje van een factor 7 in relatie tot maaien. Echter het hoge rendement maakt het per saldo weer goedkoper.
Waar is geharkt, hoeft niet gemaaid te worden en harken is definitief, door te maaien moet je blijven maaien.
Gedacht kan worden om eerst een pilot te doen maar daarvoor is geld nodig. Dit zou kunnen komen van andere belanghebbenden zoals bijvoorbeeld de visvereniging.
Deze organisatie is groot en hebben veel invloed in Nederland. Harkboot gaat contact met hen zoeken om te zien wat de mogelijkheden zijn.
Bespreking waterkwaliteit bij de stranden op 25-1-2024
Plaats: Projectbureau
Aanwezig: Vertegenwoordigers Project Bureau Blauwestad en vertegenwoordigers van de gemeente, provincie, waterschap en bewoners Midwolda en Blauwestad.
Aanleiding van de bijeenkomst is dat de kwaliteit van het zwemwater soms onvoldoende is. Deze bijeenkomst was informatief bedoeld om in een volgende bijeenkomst, over een paar weken, verder over oplossingen te praten.
Het waterschap is verantwoordelijk voor de controle hierop.
Dit wordt gedaan door 2x per maand, in het zwemseizoen, een watermonster te nemen bij strand Noord en bij strand Zuid.
Deze monsters worden beoordeeld op e-coli bacteriën en op blauwalg.
Omdat de hoeveelheid e-coli bacteriën vaak hoog was is er DNA onderzoek gedaan om te bepalen wat de oorzaak was. Jaren geleden waren dat honden (vandaar dat honden op het strand verboden zijn) maar de laatste jaren zijn vogels (ganzen) de hoofd oorzaak.
Het gemiddeld van alle metingen van de laatste 4 jaren bepalen de classificatie.
Dit is zo voorgeschreven en werkt verwarring in de hand, want zo kan het gebeuren dat de classificatie "slecht" is terwijl de actuele situatie "goed" is.
Indien 5 jaar achtereen de classificatie slecht is dan geldt automatisch een zwemverbod, zelfs als de actuele kwaliteit goed is.
De metingen bij strand Noord zitten vaak op het randje en dat is dus zorgwekkend, de situatie bij strand Zuid is beter.
Gezien de methodiek kan er dus niets gezegd worden over de waterkwaliteit in de rest van het meer. De kwaliteit kan heel snel veranderen door bijvoorbeeld weersomstandigheden, drukte e.d.
Op het strand Noord worden ganzen door vrijwilligers weggejaagd en dat heeft een positief effect. Ook blijkt dat grote drukte op het strand positief is voor de kwaliteit omdat de ganzen er dan niet komen.
Er zijn een aantal opties om de situatie te verbeteren:
- structureel en veelvuldig ganzen verjagen
- andere grassoorten (schrale soorten) in de nabijheid van de stranden inzaaien
- stranden met grote regelmaat schoonmaken door te schrapen (niet de stront
eronder werken omdat dan de bacteriën blijven leven en door regen uitspoelen
in het water).
Er werd nog opgemerkt dat met name de eerste 5m vanaf de waterlijn belangrijk is.
- drijfmateriaal beter verzamelen
- zwemzone strand Noord verschuiven en/of strand veel breder maken zodat er
minder een kom ontstaat met de strekdam daar.
De opmerking van de "winterdippers" is door Bewonersbelangen Blauwestad naar voren gebracht.
De gemeente gaf aan dat er inderdaad tijdens de wintermaanden niet wordt schoongemaakt en zullen dit intern bespreken hoe op te pakken.
Het maaibeleid is maar heel even ter sprake gekomen en zal in een andere bijeenkomst uitvoerig aan bod komen. Er zijn natuurlijk raakvlakken met de zwemwaterkwaliteit. Een opmerking werd gemaakt dat het beter zou zijn dat er een ponton met duwbootje o.i.d. komt welke het maaisel naar de wal vaart zodat de maaiboot continu door kan gaan met maaien.
Tot zover, wordt ook vervolgd.
​
December 2023
Inleiding
Naar aanleiding van een film die we zagen op RTL noord hebben we contact gelegd met de heer Kees Kooijman. Zie de film hieronder.
De stichting Maaien Waterplanten Randmeren heeft een prijs ontvangen voor hun innovatieve methode voor het maaien van de randmeren.
Dit gaf aanleiding voor de werkgroep Waterkwaliteit van Bewonersbelangen Blauwestad om de heer Kooijman op te zoeken en te kijken wat we van hem kunnen leren.
De heer Kees Kooijman
Kooijman vertelde dat kranswier en ster-kranswier niet hoger worden dan 30 cm en deze overwoekeren fonteinkruid. Dat betekent mogelijk een goede oplossing voor ons fonteinkruid probleem. Echter plantengroei laat zich niet voorspellen. Wellicht is het al eens geprobeerd en moet het nu met ster-kranswier geprobeerd worden.
De SMWR maait ong. 450 ha waarvan 200 ha twee keer. De waterplanten mogen tot 60 cm boven de bodem worden gemaaid. Dit is een eis omdat het een Natura 2000 gebied betreft.
In tegenstelling tot het Oldambtmeer waar de waterplanten tot 20 cm mogen worden afgemaaid (contract met vd Flier 2023).
De SMWR maait met drie boten en het meer is ongeveer 2 m diep.
Kooijman melde dat als het meer 5 m diep zou zijn er geen waterplanten probleem is.
Prof. dr. ir. P.F.M. (Piet) Verdonschot
In januari 2020 bracht de Stichting Maaien Waterplanten Randmeren de notitie “Integrale aanpak waterplantenproblematiek Randmeren” naar buiten. Een pleidooi voor een integrale aanpak van de waterplanten problematiek op de randmeren. Toegespitst op het Eemmeer gaat het om een combinatie van verdiepen en verontdiepen (moerasvorming) binnen de contouren van een natuurlijk inrichtingsmodel zoals dat door prof. P. Verdonschot van de Wageningen Universiteit wordt voorgestaan.
Kooijman vertelde dat Verdonschot een oplossing heeft waarmee niet het gehele gebied op 5 meter diepte gegraven hoeft te worden. In deze methode is er een
-
overgangszone met ondergedoken waterplanten (langstelig of bodem bedekkend). Deze zone ligt tussen
-
de moerassige oeverzone en
-
dan komt de diepe zone.
Uitleg hier over deze methode in het aangehechte document Fundamentele bouwstenen Randmeren. Bijlage op aanvraag.
Beargumenteerd kan worden dat als je de maaikosten van een aantal jaren bij elkaar optelt uiteindelijk de methode van Verdonschot goedkoper is. Tevens zou dit plan de Blauwestad op de kaart zetten. Blauwestad kan daarmee gelden als voorbeeld voor Nederland die de transitie succesvol heeft doorstaan door een schoon milieu te combineren met recreatie (bedoeld wordt niet alleen recreatief zwemmen).
Tevens doet dit recht aan waar de Blauwestad voor is gemaakt: Recreatie, Wonen, Werken in een Schone omgeving!
Hoe werkt het maaien in de randmeren
De randmeren wordt gemaaid met een maaibak van 7,5 m breed. Dit maakt het aaneengesloten maaien gemakkelijker. De Opdrachtnemer maait een volle dag en heeft weinig onproductieve uren. Onproductieve uren ontstaan wanneer maaisel moet worden weggevaren naar het depot.
Noot: de maaier wordt voortgeduwd door een kotter. Dat zou voor de Blauwestad betekenen dat de huidige maaiboten moeten worden omgebouwd.
De Werkgroep Waterkwaliteit heeft de gegevens van de ontwerper en de bouwer van de maaier zoals gebruikt in de randmeren. In overleg beschikbaar.
De maaiboot heeft ongeveer Euro 3,5 ton gekost en dit geld is opgebracht door externe partijen.
Op dit moment is men bezig om de maaier in eigendom te brengen van de Opdrachtnemer.
De maaiboot is een catamaran. Dat is gedaan omdat dit het minste water opstuwt. Bij een normale boot worden de waterplanten opgestuwd en gaan de planten liggen en dan worden alleen de toppen van de planten gemaaid. Tevens wordt het opstuwen van de planten verergert bij te snel varen.
Kooijman geeft aan dat het maaien in stroken beter zal gaan wanneer er boegschroeven worden toegepast in de boot. Ze zijn dit nog aan het optimaliseren.
Lumineus idee is om op de maaiboot een Fishfinder mee te laten varen. Techmaps werkt vanuit kleuren die via de satellietfoto’s worden geïnterpreteerd maar een Fishfinder meet de waterdiepte en ziet daadwerkelijk wat er onder water aanwezig is. Door de info van de Fishfinder te combineren met de info van de satellietkaarten kan Techmaps op den duur steeds beter voorspellen hoe de plantengroei zich ontwikkeld.
Aanbesteding
De SMWR is opdrachtgever en kan dus uit de hand opdragen. Betaald per hectare waarmee de ON gedwongen wordt minder onproductieve uren te draaien. De Stichting MWR doet kwaliteit controles middels de Fishfinder en kan middels de satellietbeelden de productie aantonen. Techmaps en Fishfinder zijn onafhankelijke organisaties waarmee de rechtmatigheid van betaling aangetoond wordt.
Techmaps
Techmaps (Waterplanten.nu) legde uit dat er drie app ’s (applicaties = programma’s) zijn gemaakt.
-
Voor de waterbeheerder is een app gemaakt om conclusies te kunnen trekken uit de gegevens over het gebied. Met AI worden de satellietfoto’s onderzocht en aan de hand van de kleuren wordt berekend wat er aan de hand is. In de praktijk blijkt dat behoorlijk nauwkeurig. Naast deze gegevens neemt de stichting (SMWR) kwaliteit controles met de Fishfinder van BIOBASE. De gegevens van de Fishfinder wordt ook verwerkt in de app. Bijlage op aanvraag.
-
Voor de maaier. De maaier kan met een tablet in het vak waar hij opdracht voor heeft gekregen zien waar hij maait. De maaibreedte is 7,5 meter en het is nog steeds lastig om goed aaneengesloten te maaien. Daarvoor wil men boegschroeven op de maaiboot aanbrengen.
-
Voor recreanten. Met de app kun je zien waar recentelijk is gemaaid en daarmee je vaarroute kunt bepalen met de kans op zo weinig mogelijk last van waterplanten.
Conclusie
De methode van maaien van de randmeren werkt beter. De prijs-kwaliteitverhouding is beter.
De provincie kan als ze dit op deze wijze laten uitvoeren goedkoper gaan werken en een betere kwaliteit realiseren. Tevredenheid van de varende en zeilende recreanten komt dat ten goede. Tevens doet dit meer recht aan het recreatieve doel wat het Oldambtmeer heeft. Echter daar zijn investeringen voor nodig maar die zijn mogelijk in een aantal jaren terug verdiend.
Mooier en uiteindelijk goedkoper zou zijn als de provincie de methode van het natuurlijk inrichtingsmodel zoals dat door prof. P. Verdonschot een kans zou geven. Tevens is de methode Verdonschot een oplossing en niet een symptoombestrijding wat maaien wel is.
Kortom : wordt vervolgd.
November 2023
Waterplanten
We horen nog steeds vaak dat er niet goed gezeild kan worden en dat motorboten last hebben van de waterplanten. Onze werkgroep waterkwaliteit is in gesprek met de provincie. Hieruit blijkt dat er wel veel aan gedaan wordt maar dat er nog geen goede oplossing is. Hoe komt dat?
Alle wateren in Nederland moeten voldoen aan de Kaderrichtlijn Water. Waterplanten houden het meer schoon maar waterpest en fonteinkruid gaan in de schroef zitten van de boten en de kielen van de zeilschepen gaan er slecht doorheen. De zeilers hebben er veel last van. De elektrische bootjes, die je in deze tijd nou juist graag zou willen, zakken enorm in hun vermogen. We horen dat mensen hun boten verkopen. Treurig is dat er mensen zijn die een huis kopen in de Blauwestad omdat ze o.a. denken lekker te kunnen gaan varen.
Roelof Pot
Gesprek d.d. 18-09-2023
De werkgroep heeft een onafhankelijke specialist/ecoloog gesproken, nl. de heer Roelof Pot. We hebben te maken hier met oude landbouwgrond waardoor er nog veel voeding is waar de planten goed op groeien. Als de voeding weg is, is het probleem ook weg maar niemand weet hoelang dat gaat duren. Volgens Pot is het een landelijk probleem. Veel wateren, zoals het Paterswoldsemeer, moeten schoner worden. Waterplanten nemen
daartoe.
De heer Pot heeft een aantal voorbeelden gegeven van dingen die zijn geprobeerd.
-
Zand aanbrengen 10/15 cm werkt maar even. Planten komen er weer doorheen.
-
Phoslock is een spul dat de fosfaten (voeding) bindt maar is prijzig en werkt niet lang.
-
Geulen graven is geprobeerd. In de geulen wordt het slib opgevangen. Door de wind erin gedreven. Werkt onvoldoende. In het Markermeer is dit gedaan.
Het lijkt erop dat we met waterplanten moeten leren leven. Er is geen blijvende oplossing voor onderhavige waterplanten tot dusver gevonden. Dus maaien/harken blijft over. Harken aan begin van seizoen werkt goed voor een jaar. Te veel harken maakt het water minder helder hetgeen ook bijdraagt aan minder plantengroei, maar de kans op blauwalg wordt dan groter en dat willen we zeker niet. Het Waterschap Hunze en Aa's is hierin bepalend. Helaas is ‘recreatie’ niet opgenomen in hun Kaderrichtlijn, want daarmee zouden we een tussenoplossing hebben. De Provincie meldt ons dat zij volgens de richtlijnen moet werken. Daarmee zitten we weer met de taakopvatting over watermilieu van het Waterschap Hunze en Aa's waar zoals genoemd ‘recreatie’ niet in de stukken voorkomt.
We mogen er gerust van uitgaan dat de Blauwestad een recreatief doel dient. Onder recreëren verstaan we o.a. zwemmen maar daar is geen 800 ha voor nodig dus o.i. zal het ook varen zijn. Nu moet men beseffen dat de Kaderrichtlijn Water op verschillende manieren te gebruiken is. Als het gaat om natuurgebied houdt men Ecologische
KwaliteitsRatios (EKR) van 0,8 aan en voor vaarwater een EKR van 0,6. Van oorsprong was het de bedoeling dat de Blauwestad een aanzuigende werking voor dit gebied moest gaan krijgen. Dat lijkt inmiddels aardig te lukken maar de vaaropties moeten beter. Naaste de recreatieve functie heeft ‘t meer ook een waterbuffer functie. Deze twee gaan goed samen maar ’t wordt anders als men ecologie een belangrijke rol laat spelen. Dat laatste lijkt te gebeuren en conflicteert met het doel waar mee de Blauwestad/Oldambtmeer is ontworpen.
Waterschap Noordnoorderzijlvest
Gesprek d.d 18-09-2023
Het Paterswoldsemeer wordt geplaagd door blauwalg en moet vergroenen. Dat lukt goed met waterplanten. Echter er zit veel recreatie om dit meer en deze groep raakte behoorlijk van slag toen ze dit hoorde. NZ heeft daarom een Co Creatie opgezet om zo samen met alle betrokkenen te komen tot een goede oplossing. De heer Pot doet de monitoring. Ze hebben groene oevers aangebracht om vissen en kleine dieren (bodemwoelers) meer ruimte te geven. Het omslag punt is 15 Ha en ze hebben 12 Ha aangebracht. Dit is een voorzichtige poging ze doen dat om wel te vergroenen maar niet terecht te komen in een te veel aan waterplanten. Zodra de planten opdoemen wordt er gemaaid.
Interessant is hier dat Waterschap Noorderzijlvest voorzichtig vergroent. Het water van het Paterswoldsemeer is daar slecht en wordt verbeterd. Langzaam meer waterplanten. Ze zijn voorzichtig want er is veel recreatie rond het meer waar protest van verwacht wordt. Wij komen van de andere kant om zo maar te zeggen. Bij ons is het al groen en bij ons is men als de dood om dit te verspelen ten koste van de recreatie. Mocht het nu zo zijn dat ze bij het Paterswoldsemeer een goed evenwicht weten te vinden dan kan dit dienen voor onze situatie om naar toe te werken.
Oplossingen en deeloplossing van uit bovenstaande kennis:
-
Meer/beter maaien.
-
Harken.
-
Goed communiceren met bewoners en recreanten over waar er niet wordt gemaaid.
-
Schroeven van (elektrische boten) voorzien van mesjes of andere innovatie.
-
Communiceren over waterplanten waardoor mensen weten dat als ze hier gaan wonen dat er een waterplanten probleem is.
Actueel:
-
We zijn in gesprek met de Stichting Waterplanten Randmeren. Van hen willen we leren hoe het maaien beter kan.
-
Wij hebben aangedrongen op een harkproef in de vaargeul, de mogelijkheden
voor financiering daarvan worden onderzocht. We houden deze ontwikkelingen in de gaten. -
Samen met de twee havenmeesters mogen we onze wensen v.w.b. maaigebieden en maaiperiodes aangeven.
-
De actuele maai situatie is te zien op de app waterplanten.nu.
-
Wij streven er naar dat volgend seizoen ook gemaaid wordt in het belangrijke tussendeel tussen het noorden en het zuiden van het meer (ten noorden en zuiden van schiereiland Boven).
Wilt u meer weten neem gerust contact met ons op: info@bbblauwestad.nl